Tüketici Güven Endeksi Düşüşte: Ekonomik Belirsizlikler Etkili Oluyor
Tüketici Güven Endeksi Düşüşte: Ekonomik Belirsizlikler Etkili Oluyor
İçeride siyasi kovuşturmalarla başlayan, dünyada küresel ticaret savaşları ile büyüyen gerilim iklimi tüketici güvenine yansıdı. Ayın ilk yarısındaki tabloyu yansıtan endekse göre mart ayında 85,9 olan Tüketici Güven Endeksi, nisanda %2,3 düşerek 83,9 oldu. Bu düşüş, hem iç hem de dış faktörlerin etkisiyle gerçekleşti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası iş birliği ile yürütülen Tüketici Eğilim Anketi, tüketici güvenindeki bu düşüşün nedenlerini ortaya koydu. Siyasi alanda yaşanan gelişmeler ve ABD’nin açıkladığı gümrük tarife değişiklikleri, tüketici güveninde kayıplara yol açtı.
Düşüşün Nedenleri
Mart ayında 85,9 olan güven endeksi, nisan ayında %2,3 düşerek 83,9’a indi. Bu durum, siyasi ve bürokratik alanda yaşanan kovuşturmalar ile ABD’nin ekonomik politikalarının etkisiyle şekillendi. Tüketici güven endeksi, 0-200 aralığında değer alarak, 100’den büyük olması durumunda iyimser, 100’den küçük olması durumunda ise kötümser durumu yansıtmaktadır.
Endeksin düşmesi, tüketicilerin genel ekonomik gidişat ve kendi mali durumlarına ilişkin beklentilerinin olumsuz yönde değiştiğini gösteriyor. Tüketici Eğilim Anketinin örnek büyüklüğü aylık 4 bin 884 hane ile sınırlıdır ve bu anket, haneleri temsil eden bireylerle gerçekleştirilmektedir.
Tüketici Güvenindeki Kötümserlik
Hanelerin maddi durumları ve genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirme ve beklentilerinde kötümserlik nisan ayında arttı. “Geçen on iki aya göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu” alt endeksi, martta 70,9 iken, nisanda %2,5 düşüşle 69,1’e geriledi. Gelecek on iki ay için maddi durum beklentisi de %0,5 düşüşle 84,3’e indi.
Genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirme alt endeksi de %0,6 düşüşle 55,6’ya geriledi. Bu durum, tüketicilerin ekonomik belirsizlikler karşısında daha temkinli bir yaklaşım sergilediğini göstermektedir. İşsizlikle ilgili beklentilerde ise azalma gözlemlendi.
Tasarruf Eğilimleri ve Harcama Davranışları
Hanelerin mali durumunu yansıtan endeks, nisan ayında %0,6 düşerek 79,8’e geriledi. Mevcut dönemde dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluk alt endeksi %5,3 düşüş gösterdi. Gelecek üç ayda yarı dayanıklı tüketim mallarına harcama eğilimi de %1,5 azaldı.
Tüketicilerin tasarruf etme eğilimleri ise artış gösterdi. Tasarruf etmek için uygunluk değerlendirmesi %7,4 artışla olumlu bir yönde ilerledi. Ancak, tüketim finansmanı için borç kullanımına ilişkin endeks yerinde saydı ve bu durum, tüketicilerin harcama yapma konusundaki isteksizliklerini ortaya koydu.
Seçim ve Tüketici Güveni İlişkisi
Tüketici güveni ile seçim beklentileri arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Düşen güven düzeyinin seçim beklentileri üzerindeki etkisi, geçmişteki seçim sonuçlarıyla da gözlemlenmiştir. Mayıs 2023 Genel Seçimleri sürecinde, tüketici güveninin artması iktidar lehine sonuçlar doğurmuştur.
Ancak, ekonomik gidişatta yaşanan bozulmalar ve kur şokları, tüketici güveninde sert düşüşlere neden olmuştur. Ağustos 2023’te 68’e kadar inen güven endeksi, aralıkta 77,4’e yükselmiş, ancak yerel seçim döneminde tekrar yerinde kalmıştır.
Refah Göstergeleri ve Enflasyon Beklentileri
Tüketici güveninin somutlaştığı alanlardan biri olan ev ve otomobil satın alma eğilimi, hala düşük seviyelerde kalmaktadır. Gelecek 12 ayda konut satın alma beklentisi, %2,9 artışla 14’e çıksa da, bu değer hala dip seviyelerde kalmaktadır.
Enflasyon beklentileri ise olumsuz yönde gelişmektedir. Nisan ayında tüketicilerin enflasyon beklentileri, %6 düşüşle 56’ya gerilemiştir. Bu durum, tüketicilerin fiyat artışları karşısında daha temkinli bir yaklaşım sergilediklerini göstermektedir.